Radboud Centrum Sociale Wetenschappen

Postacademisch Onderwijs voor een Veerkrachtige Samenleving

Je bent nodig | Alumna Gezina Topper: 'Iedere school verdient een schoolpsycholoog'

Alumna Gezina Topper heeft een baan waar ze blij van wordt: ‘Als schoolpsycholoog op de Fritz Redlschool in Utrecht kan ik écht het verschil maken, en dat geeft me grote voldoening.'

Interview: Hans Wanningen

Gezina TopperOp deze school voor Voortgezet Speciaal Onderwijs bestemd voor jongeren van twaalf jaar en ouder, werkt Gezina bij ‘Cluster 4: Psychiatrie – Langdurig ziek: 'Mijn doelgroep waaiert breed uit: van jongeren met sociale of schoolangst tot jongeren met autisme of depressie, waarbij ik gespecialiseerd ben in thuiszitters met internaliserende problematiek. Daarnaast ben ik beschikbaar voor jongeren in acute crisis die kortdurend zijn opgenomen bij het Universitair Medisch Centrum hier in Utrecht.’

Juiste les, juiste sleutels

Een schoolpsycholoog begint doorgaans, in opdracht van het onderwijs, met alle relevante persoonskenmerken en omgevingsfactoren van een jongere in kaart te brengen. Stap twee is de vertaalslag naar de onderwijs- en zorgbehoefte van die jongere. Topper: ‘Die vertaling veronderstelt dat je volledig thuis bent in zowel onderwijs als psychiatrie. Want je zoekt naar heel specialistisch onderwijs, dat maximaal rechtdoet aan de mogelijkheden van die jongere en het systeem om hem heen. Vaak hebben deze meiden en jongens onvermoede kwaliteiten. Maar in de gangbare onderwijshokjes ontbreekt het aan voldoende tijd en aandacht voor hen, of ze raken er overspoeld door angst, met schooluitval tot gevolg. Het maatwerk van de schoolpsycholoog geeft ze sleutels in handen. Sleutels voor deuren in het passend onderwijs en in de maatschappij die anders gesloten zouden blijven.’ 

Mooi en dankbaar werk 

Juist in deze cruciale periode van hun leven probeert Topper deze jongeren over de hele linie in beweging te brengen: op persoonlijk, cognitief, sociaal, emotioneel en fysiek vlak. Samen met een team van betrokkenen en docenten. ‘Dat is een uitdagende opgave, maar bovenal mooi en dankbaar werk. Zeker wanneer je ze ziet groeien en competenter worden, waardoor geregeld ook bij de rest van het gezin de zon weer vaker doorbreekt. Alleen al om die reden verdient iedere school een schoolpsycholoog.’

Voortouw

Fritz Redlschool te UtrechtVer voorbij het gezin strekt het werkveld van de schoolpsycholoog zich ook uit tot de docenten, het schoolbestuur, zorgprofessionals uit de specialistische ggz, samenwerkingsverbanden, gemeenteambtenaren, de wetenschap en ga zo maar door. Topper: ‘Je bent de spreekwoordelijke spin in het web die alle draden verbindt en het hele web in het oog houdt. ’s Ochtends vraag je misschien een onderwijshoofd om het lesprogramma twee weken op een lager pitje te zetten, omdat “jouw” jongere even wat anders aan het hoofd heeft. Later die dag meng je je misschien in het maatschappelijk debat via een opiniestuk in de krant of een initiatief op Facebook. Of je publiceert in een vakblad vanuit de ambitie het beroep door te ontwikkelen. Geen van mijn werkdagen is hetzelfde. Ik probeer overal waar ik kan te verbinden op het snijvalk van zorg en onderwijs.’

Uit het goede hout

Uit welk hout behoort een schoolpsycholoog eigenlijk gesneden te zijn? Topper aarzelt geen moment: ‘Vanzelfsprekend heb je hart voor de ontwikkeling van jongeren in de breedste zin. Daarnaast is dit werk voor scherpe waarnemers met een analytische blik: je moet het speelveld tot aan de laatste grassprietjes overzien. In de communicatie moet je oog en oor hebben voor alle betrokkenen en telkens de goede toon treffen. Handelsmerk van een schoolpsycholoog is ook snel en soepel schakelen tussen preventie, signalering, behandeling en verwijzing. Overal en altijd moet je daarbij de juiste argumenten paraat hebben, gebaseerd op de laatste stand van de wetenschap. Onmisbaar zijn tot slot lef en uithoudingsvermogen, alleen al om telkens voor jouw jongeren het verschil te kunnen maken.’

Over de opleiding tot Schoolpsycholoog

dr. Helen BakkerHoofdopleider dr. Helen Bakker over de praktijkervaringen van Gezina Topper: 'Gezina schetst in rake bewoordingen het brede werkterrein waarop de schoolpsycholoog zich beweegt, altijd met aandacht voor de context van onderwijs en leren. Daarbij gaat de SP bij uitstek handelingsgericht te werk: wat moet er concreet gebeuren om de jongere een passende onderwijs-/leeromgeving te bieden? Wat heeft hij of zij écht nodig? Hoe komt een systeem tot stand dat op alle niveaus – van individu tot klas, van school tot samenwerkingsketen – bevorderlijk is voor leren en ontwikkelen én werkbaar is voor de onderwijsgevenden? 

Essentiële vragen. Vragen waarop de schoolpsycholoog als geen ander antwoorden heeft. Met effectieve interventies werkt de SP systematisch en slagvaardig toe naar een systeem dat de jongere daadwerkelijk vooruithelpt in leren en leven. Onze opleiding maakt dat afgestudeerden bij dit alles goed beslagen ten ijs komen, met alle kennis en vaardigheden om dit belangrijke werk tot een succes te maken!'

Snijvlak van zorg en onderwijs

Het werkterrein van de schoolpsycholoog bevindt zich op het snijvlak van zorg en onderwijs. Het strekt zich uit over de volle breedte van individuele (leer)problematiek tot en met het (mede) bepalen van bovenschools beleid. Daarbij beslaat het de volledige onderwijsketen, van het basisonderwijs tot en met het hoger onderwijs en alles wat daartussen zit. Binnen dit spectrum krijgt de schoolpsycholoog te maken met verschillende niveaus van vragen, variërend van preventie en signalering tot behandeling en verwijzing.

Meer informatie over de opleiding vind je hier