Radboud Centrum Sociale Wetenschappen

Postacademisch Onderwijs voor een Veerkrachtige Samenleving
 

(4) Dan ga je je buiten maar vervelen!

Door: 
Jan Bransen

Ik wist dat ze het zou gaan zeggen.

Mijn zussen speelden op hun kamer, mijn beste vriend was op vakantie en mijn moeder was druk.

Het was zomer, maar niet al te mooi weer, niemand om mee te voetballen, alle spelletjes al lang gespeeld, alle boeken uit. De bibliotheek gesloten.

En, oh ja, ook de school was dicht. Daarom had ik vakantie. Heerlijk. Zo’n zomervakantie die toen hij begon niet lang genoeg zou kunnen duren, maar die uiteindelijk toch langer duurde dan me lief was.

— Dan ga je je maar buiten vervelen.

Ik hoor het mijn moeder nog zeggen, en met terugwerkende kracht begrijp ik dat school voor mijn moeder ook een soort kinderopvang moet zijn geweest. Broodnodig, toentertijd, met zes kinderen, een man die altijd aan het werk was, bedden die iedere twee weken verschoond moesten worden (8 stuks!), het huis dat aan kant moest, boodschappen die moesten worden gedaan, aardappels geschild, eten om zes uur op tafel. Stipt.

En ook voor ons was het een soort kinderopvang, voor mij en mijn klasgenoten.

Thuis was het evident dat het mijn probleem was, als ik me verveelde. Dat was vervelend, hoogst vervelend, maar dat was het dan ook precies. Verveling. Vervelend.

Ik wist dat mijn moeder gelijk had. Niet op de manier waarop ik er nu een filosofische verhandeling over zou kunnen schrijven. Dat wist mijn moeder zelf overigens ook niet. Ze wist niet eens of ze gelijk had, maar voor haar was het simpel. Ze had gewoon geen tijd voor mij.

Hoe anders is dat op school. Op school gaat de verveling ondergronds. Leerlingen vervelen zich te pletter. En terecht. Want er is weinig aan om 1040 uren opgehokt te worden als lijdend voorwerp van een groep volwassenen die het beste met je voor hebben. Maar ze beleven het niet als verveling. Als zinloosheid, vooral. Als een zinloze oefening in gebrek aan motivatie, vermomd als onderwijs, of meer nog als het nutteloos rondpompen van informatie. Docent uit, leerling in. Leerling uit, docent in. Van toets naar toets.

Omdat die docenten zelf allemaal professionals zijn die betaald worden om onze kinderen iets bij te brengen en ze te begeleiden naar volwassenheid, durven die docenten het niet in hun hoofd te halen om hun leerlingen weg te sturen, naar buiten, alleen met hun eigen verveling.

Ze kennen hun taak.

Ze hebben bovendien zelf te veel plannen, die docenten, te veel enthousiasme en te veel goede hoop. Tenminste, op hun betere dagen. Als het maandagmiddag is, winter, vroeg donker en het regent, als hun tas vol zit met nakijkwerk, als de rest van de week opdoemt in al zijn somberheid, als ze in alle klassen eigenlijk al weer achter lopen op de methode, tja…, dan kan de verveling zich volkomen van hen meester maken. Vermomd, weliswaar, als zinloosheid, als de absurditeit van een banaal bestaan. Niet eens meer verveling, eigenlijk. Vervreemding. Vervelend. Dat wel. Hartverscheurend.

Zullen we daar eens iets anders mee gaan doen, met die verveling? Zullen we onze kinderen daar eens eindeloos in laten ronddobberen? Zullen we dat onze docenten eens toestaan?

Wie weet, komt iedereen dan zelf eens op het idee om aan na- of bijscholing te willen gaan doen. Immers, in het post-academisch onderwijs van het RadboudCSW kom je geen verveling tegen. Alleen motivatie, inspiratie, gretigheid. Precies die mentaliteit die je ontdekt als je door de verveling heen bent gegaan.

Meer van dit soort prikkelende stellingen over zorg óf onderwijs horen?

Wil jij je gezonde verstand ontwikkelen en leren in te zetten in de dagelijkse praktijk? Jan Bransen geeft twee keer een tweedaagse cursus 'Gezond verstand in Onderwijs en Zorg': eentje voor onderwijsprofessionals, en een voor zorgprofessionals. Meer informatie over deze cursus vind je hier voor onderwijs en hier voor zorg.

Over RadboudCSW-huisfilosoof prof. dr. Jan Bransen

Prof. dr. Jan Bransen (1958) is hoogleraar filosofie van de gedragswetenschappen aan de Radboud Universiteit Nijmegen en dacht als RadboudCSW-huisfilosoof een jaar lang mee over de toekomst van het postacademisch onderwijs. 

In zijn laatste boek Gevormd of vervormd? – Een pleidooi voor ander onderwijs (2019) betoogt hij dat onderwijs niet vormt, maar vervormt. Dat komt doordat het uitgaat van verkeerde aannames. Bransen: ‘Dat komt omdat het uitgaat van de verkeerde aannames. Zo lijken we onbewust nog steeds te denken dat we twee fases in ons leven hebben: een fase van leren en een fase van leven. Maar leren en leven doe je tegelijkertijd, je hele leven lang.’ In zijn boek stelt hij voor het onderwijs voortaan te organiseren in duale trajecten, waarin leren en werken samengaan.

Gevormd of Vervormd? Een pleidooi voor ander onderwijs is op 1 februari 2019 verschenen bij ISVW Uitgevers.